Hıdırellez kutlaması bir çok halk ve coğrafyada mevcut olup, özelikle Anadolu, Orta Doğu, Balkanlar'da çok yaygın olmanın yanı sıra dünyanın farklı coğrafyalarında mevcuttur. Ruz-ı Hızır ( Hızır Günü) , Hıdırellez Günü, darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır.
Gregoryen takvimine ( miladi takvim) göre 6 Mayıs, Rumi takvim olarak bilinen Julyen takvimine göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür. Türkiyede bir çok kesim tarafından 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece Hıdırellez Bayramı kutlanır. Hıdırellez’in UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miraslar Listesine alınması amacıyla 2010 yılında başlayan çalışmalar sonucunda 2017 yılında listeye alınmıştır.
Hıdırellez benzeri kutlamaların Mezopotamya’nın Ur şehrinde yapıldığını gösteren kaynaklar mevcut olup, kışın bitişi ile “ Temmuz “ yada “ Demmuz” ismi altında ve bu kült ile ilişkili olarak kutlama ritüellerinin geliştiği, Mezopotamya ovasını sulayan Fırat ve Dicle nehirlerini uyaran gücü temsil etmektedir.
Hıdır kutlamalarının ülkemizin güneyi ve Suriye- Lübnan hattında ağırlıkta yer aldığı bilinen, Avustralya’dan Arjantin’e kadar uzanan bir çok kıta ve ülkede yer alan, en kadim uygarlık gücünün timsali olan Arap Alevilerinde, Hıdır inancının esaslarından biri olan Hıdır kutlamaları başladı.
Arap Alevilerde Hıdır inancı ve önemi 365 güne yayılmış olup, bir çok yerde bulunan Hz. Hıdır Makamı/ Ziyaretgahlarda gerçekleştirilen törenler/ritüeller ile bu ifade edilebilir. 8 Kasım (Kış Günleri Başlangıcı); 5 Mayıs (Kış Günleri bitişi); 6 Mayıs (Hıdır) günleri başlangıcı- 7 Kasım Yaz ( Hıdır) günleri bitişi olarak kabul edilir. Alevi inancında Hızır/ ilyas (ellez) - (Hıristiyanlıkta Aya Yorgi/ Hıdır - İlyas) Arap Alevilerindeki "Hıdır" inancı temel inanç felsefesi kapsamındadır.
Hıdır ölümsüzdür, koruyucudur.
Darda kalanların, başı sıkışanların imdadına yetişir, kalbi temiz ve iyilik sever insanlara yardım eder. Bereket, bolluk bağışlar; dertlere derman, hastalara şifa kaynağıdır. Yeşil doğanın, yeniden canlanmanın, reenkarnasyonun simgesidir. Mucize ve keramet sahibidir. Hıdır tüm inançlarda önem teşkil eder.
Kur’anda (Kehf, 18/60-82 arasında yani 23 ayet ile aktarılır). (Enam, 6/2), (Enfal, 8/50), (Bakara, 2/ 90-102-186) sure ve ayetlerde Hz. Hıdır geçmektedir.
İncil ( Zekeriya 6/12)
Hıdır, batın ilminin denizidir.
Hz. Hıdır kıssası, Gılgamış destanında, İskender hikayesinde, Grek mitolojisinde (Glaukos/ İlyada), Musevi kaynaklarında (İlyas ile Yeşua ben Levi) geçmektedir.
İngilizce'de Greenman ( yeşil adam) diye tabir edilen Hıdırdır.
Eski Mısır’da hiyerogliflerde yeşil olarak simgelenen, Hindistan’dan Malezya'ya, Ortadoğu'ya, Latin Amerika'ya kadar deniz, nehir kenarları, su kaynakları yada bin yıllarla ifade edilebilecek kimi ağaçların yakınında Hıdır makamlarını görmek mümkündür. Hıristiyanlık'ta, Mar Curcos (St. Georges)- Aya Yorgi-Aziz Corc, St. Theodore, St. Sergios olarak bilinir.
Teselya’da, Torbalı Sultan, Cafer Baba,Mustafa Baba;
Üsküp'te Karaca Ahmet Sultan ile özdeşleştirilir.
Baba İlyas Horosani ve Hızır-ellez (İlyas) olarakta bilinir.
Arap Alevilerinde, Hıdır, el ahdar (yeşil) anlamında adlandırılır. Yeşil, yeniden canlanış, dirilişi, İslamın sembolik rengi, Ehl-Beyt’in ve Ali Şia'sının geleneksel kutsal rengidir.
Arap Aleviler'de 11 Mayıs (28 Nisen / Şemsi- Rumi takvime göre) Hıdır bayramı kutlanır.
Bu kutlamaların, hepinize en çok sağlık, bolluk ve aydınlık bir gelecek getirmesini diliyorum. Tüm Halkların Hıdırellez Bayramı Kutlu olsun.
Adı gibi, tüm insanlığın huzura kavuşması, insani erdemleri yücelten dileklerin kabul olmasını, gençlerin her alanda bahtının açılmasını, bu baharın insanlığa, zulme karşı barışın kıyam’ına, yıkılan kentlerimizin/ kadim Antakya’nın küllerinden yeniden doğmasına ve yeryüzü sofrasında tüm renklerimizle birlikte oturmaya vesile olmasını diliyorum.
06 Mayıs, 3 fidanın (Deniz, Hüseyin, Yusuf) idam edildiği gün,
06 Mayıs, İttihat ve Teraki'nin paşası olan Cemal Paşa'nın Şam ve Beyrut'ta onlarca Arap Aydınını idam ettiği gün.
06 Mayıs, 80 düvele karşı varoluş savaşı veren ve tüm kumpaslara, ABD ambargosuna rağmen dimdik ayakta duran, insanlık onuru ve mazlum halklar için bir direniş abidesi olan Suriye'de Şehitler günü.
Bölgemizde yaşanan acılardan, Filistinde süren jenositten, ülkemizde yaşanan asrın felaketi ve medeniyetin beşiği olarak bilinen kadim Antakya’nın küllerinden doğup bir dünya şehri olması için en çok, umut, azim, inanç, emek, akıl, bilim ve barış diliyorum; insanlığa "Küresel Çapta, demokratik,özgür, eşit, adil, ekolojik bir uygarlık ve yaşam diliyorum.
Saygılarımla,
Tevfik Usluoğlu
Asi-Der Yönetim Kurulu Başkanı