Panellerde genel olarak insani köprülerin geliştirilmesi, desteklenmesi fikirleri öne çıktı. Doğuştan gelen insani değerler ve bunların ılımlı kişilik oluşturmadaki rolü, insanlar arasındaki çeşitliliği anlama ve bunu korku, nefret veya çatışmaya değil, diyalog, anlayış ve iş birliğine dönüştürmenin herkesin yararına olduğunun altı çizildi. Forumun nihai bildirisine de yansıyan ifadeyle tüm dinlerin, bazı takipçilerinin yanlış uygulamalarından soyutlanması, manevi ve ıslah edici amacından sapan herhangi bir amaca ulaşmak için istifade edilmemesi gerektiği vurgulandı. Katılımcılar, forumun kapanışında imzalanan Ortak İnsani Değerler Bildirgesi’nde “samimi bir irade, güçlü bir kararlılık ve akıllıca önlemlerin benimsenmesi” yoluyla dünya genelinde çatışma çözümü için uluslararası araçlardan yararlanma ihtiyacının arttığını vurguladılar.
Konferans sırasında bildiriye de yansıyan öneriler şöyle sıralandı;
- Birleşmiş Milletler dini, kültürel ve etnik azınlıklara yönelik her türlü ayrımcılığa ve dışlanmaya karşı koymak için daha fazlasını yapmalı, güçlü ve etkili mevzuat oluşturulmalıdır.
- Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nu dünyadaki dinler ve kültürler arasındaki ortaklıkları kutlayan "Ortak İnsani Değerler" için uluslararası bir günü kabul etmeye davet etmeliyiz.
- Medya ve sosyal medya platformları üstlendikleri ahlaki sorumluluğun bilincinde olmalıdır.
- Tüm büyük dünya dinleri için ortak bir değerler dizisi ve dünya dinleri arasında anlayışı, iş birliğini ve dayanışmayı geliştirmek için bir vizyon oluşturmalıyız. "Ortak İnsani Değerler Ansiklopedisi" adı altında uluslararası bir derleme yapmak için çalışma başlatılmalıdır.
Patrik Bartolomeos: Diyalog köktenciliğin panzehiridir
Patrik Bartolomeos forum sırasında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr ile görüştü. Bakan, Ekümenik Patrik’in girişimlerine olan takdirini dile getirdi. Patrik Bartolomeos, ABD Uluslararası Dini Özgürlük Özel Büyükelçisi Rashad Hussain ile de görüştü ve Yunanistan Riyad Büyükelçiliğini ziyaret etti. İstanbul’a olan uçuşu teknik sebeplerle iptal edilen Ekümenik Patirk Bartolomeos, Riyad’da fazladan geçirdiği günde Diriye antik şehrini ziyaret etti ve akşam Yunanistan Büyükelçisi Alexios Konstantopoulos ve Türkiye Riyad Büyükelçiliği Ateşesi Gönenç Ağacıkoğlu ile yemek yedi.
Patrik Bartolomeos, Riyad’daki konuşmasında şu konulara değindi:
- “Diyaloğa, uzlaşmaya, farklı inançlar ile toplumlar arasında ve insanlık ile doğal çevre arasında köprü kurmaya, dünya geneli barışı ve dayanışmayı desteklemeye, insanlık onurunu korumaya adanmış olan Ekümenik Patrikhane adına konuşuyoruz.”
- “Büyük dini geleneklerde barışı sağlamak için sınırsız bir kaynak ve potansiyel olduğuna inanıyoruz. Ancak potansiyel yeterli değil. Barış için adım atmalı ve iş birliği yapmalıyız; insanlığın ilerlemesinde etkili unsurlar haline gelmeliyiz.”
- “Diyalog ve açıklık, köktenciliğin panzehiridir. “Öteki”ye açık olmak kendi kimliğimizi tehdit etmez. Aksine, onu derinleştirir ve zenginleştirir.”
- “Dayanışma, bizim adil ve sürdürülebilir bir dünya görüşümüzün merkezidir. Dayanışma, herhangi bir siyasi ve sosyal koşuldan bağımsız olarak, muhtaç insanlarımızın koşulsuz sevgisini ve desteğini ifade eder.”
- “Kaçınılmaz ‘medeniyetler çatışması’ teorisini kesinlikle reddediyoruz. İnançlar arasında köprüler, doğa ile köprüler kurmak ve barış ve dayanışma kültürünü desteklemek, sadece şimdiki kuşağa borçlu olduğumuz sorumluluklar değil. Gelecek nesiller de haysiyetli bir yaşam, nefret ve şiddetten arındırılmış, kirlilik ve doğal felaketlerle bozulmamış bir dünya, barış ve kardeşlik üzerine kurulu bir toplumu hak ediyorlar. Ukrayna'daki savaşın ardından dünyanın yaşamakta olduğu bu kritik anlarda, sorumlu makamlara, uluslararası kuruluşlara ve tüm iyi niyetli kişilere, tüm düşmanlıkların sona ermesi ve adil ve sürdürülebilir barışın tesisi için çaba göstermeleri çağrısında bulunuyoruz.”
- 17 Mayıs 2022