Rehber, araştırmacı, yazar Nükhet Everi ADİP için kültürel miras emekçilerini ağırlıyor. Nükhet Everi “ADİP-Kültür Mirasımızı Sırtlayanlar” serisinin 2. bölümünde Hakan Aytekin ile Türkiye’nin kaybolan rengini, Süryani diasporasını konuştu.
Aytekin somut olmayan kültürel miras çalışmaları, sözlü tarih gibi disiplinler hakkında da deneyimlerini, değerlendirmelerini aktardığı röportajın tamamına aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz. Yönetmen Hakan Aytekin soyut kültür mirası belgeselleriyle tanınıyor.
Süryanilerin Göç Hikayesi
ADİP için hazırladığımız “Kültürel Mirasımızı Sırtlayanlar” serisinin ikinci bölümünde belgesel film yönetmeni Hakan Aytekin konuğumuz oldu.
Hakan Aytekin, kırk yılı aşkın zamandır Anadolu’nun kültürel ve tarihsel geçmişi ile ilgili pek çok belgeselde görev aldı, son yirmi yıldır da özellikle Süryani kültürü ile ilgili yaptığı işlerle gündeme geldi.
Türkiye Süryanilerini anlattığı ilk çalışması olan “Işık Sesini Arıyor” filmi ile tanıdığımız Hakan Aytekin, daha sonra UNESCO’nun 2007 yılını ‘Dünyada Kaybolan Diller Yılı’ ilan etmesiyle birlikte Süryanice üzerine bir film yapmak için harekete geçti, Arami alfabesinden türeyen Süryani yazısı anlatan “Yarına Bir Harf” belgeselini hazırladı.
Hep bir diaspora filmi çekmek istediğini belirten Hakan Aytekin’in son filminin hikayesi oldukça ilginç. Aytekin bir gün facebook’ta bir fotoğrafla karşılaşıyor. 80’li yılların sonlarında çekilmiş bu fotoğrafta gördüğü kızlı erkekli gençlerden oluşan topluluğun onu çok etkilediğinden bahsediyor. Diasporada yaşayan ve fotoğrafı paylaşan Ferit Sağ ile görüşerek daha sonra adı “EnstANtane” olacak belgeselin ilk adımları atılıyor. İdil’li olduklarını öğrendiği bu gençlerden bugün yalnızca bir kişi hala İdil’de yaşıyor. Biri Nusaybin’in bir köyüne yerleşmiş, geri kalanlar ise Almanya ve İsviçre’ye göç etmek zorunda kalmışlar.
Hakan Aytekin akademik olarak sözlü tarih disiplini ile çalışıyor, bir fotoğraf karesi ile başlayan araştırmaları adım adım onu ekibiyle Avrupa yollarına sürüklüyor. Fotoğrafın tam olarak nerede ne zaman ne vesile ile çekildiği muamma. Her görüşmeci farklı bilgi veriyor. Zahmetli süreçte, yirmi yıla yayılan bir zaman diliminde dağılan bu insanların hatıraları, biriken duygu ve düşünceleri kaydediliyor.
Çekimler tamamlandığında kurgu aşamasının hemen ardından Hakan Aytekin ve filmin yapımcılarından Özcan Geçer birlikte yola çıkıp, önce filmin kahramanlarının olduğu şehirlerde, Almanya’da ve İsviçre’de üçer film gösterimine katıldılar. Genelde sinema salonlarında yapılan gösterimlerin sonuncusu da İsviçre’de Locarno Film Festivali’nin yapıldığı salonlardan birinde oldu. Bir sonraki adımda çok sayıda Süryani’nin yaşadığı İsveç’te filmin sekiz gösterimi gerçekleşti. Önümüzdeki süreç için de değişik festivallere kabul edildi EnstANtane filmi. 21 Mart’ta yapılması planlanan Türkiye galası ise Pandemi yasakları çerçevesinde iptal edildi. Film bu yıl aynı nedenlerden ötürü seyirciye sanal platformdan ulaşmak zorunda kalan Göç Filmleri Festivali’nin gösteri bölümüne kabul edildi, online festival olmasına rağmen geniş bir izleyici kitlesine ulaştı.
Somut Olmayan Kültür Mirası çalışmalarını belgeleyen yönetmen Hakan Aytekin ile İdil’de çekilmiş bir fotoğraftan yola çıkan ve bir göç hikayesinin anlatan “EnstANtane”nin yapım aşaması detaylarını, Süryaniler üzerinden Türkiye kültür mirası hakkındaki tecrübelerini dinliyoruz bu bölümde.
Nükhet Everi, ADİP Kültür Mirasımızı Sırtlayanlar 2, Temmuz 2020