Rehber, araştırmacı, yazar Nükhet Everi ile "ADİP-Kültür Mirasımızı Sırtlayanlar" serimiz devam ediyor. Bu bölümde Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi bölümünde yüksek lisans eğitimine devam eden Fatih Güden ile Van ve çevresinde yürüttüğü somut kültürel miras çalışmalarını konuştuk. Fatih Güden "Sessiz Çanlar" belgeselinin de yapımcısı. Fatih Güden memleketi Van ve çevresinde kültür mirası çalışmalarını belgeledi.
“Asıl define yerin üstünde”
Van Gölü havzası Hıristiyan dini mimarisi açısından oldukça zengin. Her şey Fatih’in arkadaşıyla birlikte bölgeyi gezip fotoğraflamak heyecanı ile başlıyor. Her gittikleri köyde bir kilise, bir manastır yapısı gördüklerinde aslında bildikleri, öğrendikleri tarihin çok eksik olduğunu fark ediyorlar. Fatih zaman içerisinde bulunduğu coğrafyada en fazla mimari anlamda tarihi yapıya sahip kültüre yönlendiğini söylüyor. Zaman içerisinde ciddi bir Ermeni kiliseleri arşivi oluşturuyor.
Fatih arşiv çalışmalarına devam ediyor. Bu çalışmalar sırasında bildiğimizden çok daha fazla sayıda manastır ve kilisenin varlığını tespit ettiğini belirtiyor. Karşılaştıkları arasında literatürde bulunmayan ve herhangi bir akademik çalışmanın yapılmadığı yapılar da var. Van’ın Gürpınar ilçesi gibi zorlu bir coğrafyada keşfettiği, literatürde henüz yer almayan yedi yapıdan iki tanesi Ermeni değil Nesturî yapıları, yani Doğu Süryanilerine ait yapılar. Biri kilise, diğeri de manastır olan bu kalıntıların tam da Erken Demir Çağ buluntularının da olduğu, Asur İmparatorluğu ve Urartu devleti sınırlarının kesiştiği noktada yer alması nedeniyle de ayrı bir önem kazanıyor.
Fatih Güden akademik çalışmaların halka yeterince ulaşamadığı kaygısı ile yaptığı işleri insanlarla buluşturmak adına projeler üretmeye karar veriyor, belgesel fikri de buradan doğuyor. “Sessiz Çanlar” bu toprakların çok kültürlü yapısını sergileyecek daha geniş çaplı bir projenin ilk ayağı. Araştırmaları onu Somut Kültür Mirası’nın yanı sıra Somut Olmayan Kültür Mirası çalışmalarıyla da buluşturuyor. Fatih Güden sadece belgelemek değil aynı zamanda farkındalık yaratmak için yapılan bu çalışmaların Millî Eğitim Bakanlığı destek olursa köy okullarında da sergilenmesi, yörenin insanının bu mirası sahiplenişini pekiştirmek umudunda. “Asıl define yerin üzerinde” diyerek Türkiye’nin kanayan bir yarasına iyi gelecek merhemi tek cümlede özetliyor.
Nükhet Everi, ADİP Kültür Mirasımızı Sırtlayanlar 3, Haziran 2020