Paskalya, Ortodoks inancının en önemli bayramıdır. İsa'nın dirilişine olan inanç Hıristiyanlığın en temel kabüllerinden birini oluşturur. Ne yazık ki 2020’de olduğu gibi bu bayramı da Süryaniler ve Rumlar İstanbul’da, İzmir’de, Ankara’da evlerinde karşılayacak. İskenderun, Mersin ve Mardin’de Hristiyan cemaati üyeleri kiliselerindeki ayinlere katılabilecek.
Rumlar bu hafta içinde birbirlerini “Kali” (İyi) ve “Anastasi" (Göğe Yükseliş) sözcüklerinden hareketle “Kalo Anastasi" veya "Kalo Pasxa" (İyi Paskalyalar), Süryaniler de bayramın ilk üç gününde birbirlerini ziyaret ederken, "Kom Moran men kabro" (Rab Mezar'dan Dirildi) ve karşılığında, "Şariroyith Kom” (Gerçekten Dirildi) derler. Bir başka bayramlaşma da "Hedo Briho" (İyi bayramlar) ve karşılığında "Alayhu vialamithathhu!" (Sana ve rahmetli ölülerine de) cümleleriyle yapılır.
Süryaniler de diğer Hıristiyanlar gibi, bu bayramda birbirlerine yumurta verir. Çünkü yumurta, Hz. İsa'nın ölüler dünyasından kabuğunu kırarak dirilişinin canlı bir simgesidir. Hz. İsa’nın da yumurta kabuğunun kırılması örneğinde olduğu gibi, hiçbir dış faktörün etkisinde kalmadan kendine has Tanrısal bir güç sayesinde mezarından dirildiğine inanılır. Süryaniler pazar ayininden sonra papazın elinden "kıddas" adı verilen kutsal ekmek yiyerek perhizi sona erdirirler. Rumlar da bu bayramda mahlep ile tatlandırılan ve ortasına kırmızıya boyanmış pişmiş yumurta yerleştirilen, saç örgüsü biçiminde Paskalya çöreği yaparlar. Rumlar bu çöreği "tsoureki" (çörek) ya da "lambropsomo" (parıldayan ekmek) adıyla bilir. Karnavalı yumurta yiyerek bitiren Kapadokyalı Rumlar, Paskalya sofrasını da yumurta ile açarlarmış. Bugünde sofradaki kırmızıya boyanmış yumurtaları tokuşturmak da âdettendir. Tokuşturma sırasında bir taraf “Xristos Anesti" derken, diğer taraf da "Alithos Anesti" der. Paskalya sofrasının vazgeçilmezleri arasında “Mayiritça” adı verilen ve pirincin dışında kuzunun karaciğer, yürek gibi sakatat tabir edilen yerlerinin kullanıldığı bir çorba da bulunur. Bayram ve düğünlerin Anadolu'daki baş yemeği olan keşkek, Rumlar tarafından eskiden İzmir ve civarında Paskalya zamanı da pişirilirmiş.
Paskalya Bayramı’nda Süryanilerin daşışto, lebeniye gibi yemekleri de ön plana çıkar. Bir haftalık bayram süresince, insanlar genellikle süt, yoğurt ve yumurta ile yapılan yiyeceklerle beslenir. Daşışto yarma buğdayın önce su ile pişirilip akabinde dibi tutmadan sütün içinde kaynatılması yoluyla yapılan sütlaç benzeri bir tatlıdır, Lebeniye ise haşlanmış buğdayın yoğurtla kaynatılmasıyla hazırlanan ve genellikle üzerine pekmez dökülerek yenen Süryani mutfağına özgü bir yemektir. Süryaniler, Paskalya'yı takip eden haftaya "Beyazlar Haftası” derler. Geleneksel olarak beyaz renkte elbiseler giyip süt, sütlaç, yumurta gibi beyaz yiyecekler yerler. Paskalya Pazarı'ndan sonraki pazar günü ise "Yeni Pazar” olarak anılır. Düğün törenlerinin önemli bir kısmı bugünde gerçekleştirilir.
Büyük Kıyam, Pasha, Paskalya, Surp Zadik, Diriliş Yortusu, isimleri farklı niyetleri bir bayramların tüm insanlığa sağlık ve huzur getirmesini diliyoruz.
(Kaynak: Kardeş Bayramlar, Akdoğan Özkan, İnkılap Yayınevi, 2009)